با وجود اختلاف‌نظر درباره غزه و ایران، ترامپ و نتانیاهو نمایش اتحاد می‌دهند

مثل دو نوازنده اصلی یک ارکستر که تفسیر متفاوتی از یک سمفونی دارند، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، و بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، همیشه هم‌نظر نبوده‌اند.

اما موسیقی شب دوشنبه در ضیافت شام کاخ سفید میان این دو رهبر کاملاً هماهنگ بود – این سومین سفر نخست‌وزیر به واشنگتن در کمتر از شش ماه از آغاز دوره دوم ریاست‌جمهوری ترامپ بود.

رئیس‌جمهور و نخست‌وزیر یکدیگر را با تعریف و تمجید ستودند – نتانیاهو که می‌دانست چاپلوسی برای ترامپ مؤثر است، حتی نسخه‌ای از نامه نامزدی ترامپ برای دریافت جایزه صلح نوبل را به او اهدا کرد.

در حالی که این دو رهبر تلاش کرده‌اند همکاری‌شان را برجسته کنند، دونالد ترامپ و بنیامین نتانیاهو دیدگاه‌های متفاوتی نسبت به غزه و ایران دارند. با این حال، ضیافت شام دوشنبه‌شب در کاخ سفید، صحنه‌ای هماهنگ به نمایش گذاشت.

«ما با هم موفقیت عظیمی به‌دست آوردیم،» ترامپ گفت، احتمالاً اشاره‌اش به عملیات بمباران مشترک ماه گذشته علیه تأسیسات هسته‌ای ایران بود، در حالی که از نتانیاهو پیش از شام خصوصی استقبال می‌کرد. «و فکر می‌کنم در آینده این موفقیت حتی بیشتر هم خواهد شد.»

اما برخی تحلیلگران منطقه‌ای و امنیت ملی می‌گویند که این به معنای هماهنگی کامل این دو رهبر نیست.

مثلاً درباره ایران: از زمانی که آمریکا به اسرائیل در حملات هوایی برای نابودی برنامه هسته‌ای ایران پیوست، نتانیاهو می‌خواهد از این ضعف تهران استفاده کرده و به تغییر رژیم برسد. اما ترامپ چنین نظری ندارد و از فرصت برای یک «توافق دائمی» با رهبران ایران صحبت می‌کند.

غزه، محل اختلاف

در مورد غزه، رئیس‌جمهور ترامپ ماه‌هاست که خواستار توافق صلحی برای این منطقه ویران و گرسنه است که با آتش‌بس ۶۰ روزه میان اسرائیل و حماس و تبادل گروگان‌ها و زندانیان آغاز می‌شود. این گام نخست، زمینه را برای توافقی بلندمدت درباره حکمرانی در غزه با مشارکت شرکای منطقه‌ای فراهم می‌کند. اما نتانیاهو عمدتاً به دلایل سیاسی داخلی ترجیح داده جنگ را ادامه دهد – حتی آن را شدت بخشیده است.

با این حال برخی می‌گویند، با وجود برخی ناهماهنگی‌ها، ترامپ بیشتر نشان داده – همان‌طور که دوشنبه‌شب هم نشان داد – که سیاست خود را بر پایه حمایت از اسرائیل تنظیم می‌کند.

در ابتدا لحظاتی بود که نشان می‌داد این دو رهبر ممکن است خیلی هم‌راستا نباشند، اما اخیراً مشخص شده که آمریکا و اسرائیل در واقع همکاری نزدیکی دارند؛ چه از منظر منافع آمریکا از دیدگاه ترامپ و چه از منظر منافع اسرائیل از دید نتانیاهو،» این را انل شیلاین، پژوهشگر مسائل خاورمیانه در مؤسسه کوئینسی و مقام پیشین وزارت خارجه آمریکا می‌گوید.

او اضافه می‌کند: «متأسفانه فکر نمی‌کنم ترامپ در هیچ زمینه‌ای بخواهد به نتانیاهو فشار بیاورد.»

خبری از توافق غزه نیست

ترامپ هفته گذشته گفته بود که انتظار دارد بتواند دوشنبه توافق غزه را اعلام کند. اما با اینکه هر دو طرف – اسرائیل و حماس – از «پیشرفت مثبت» در مذاکرات دوحه در آخر هفته خبر دادند، هیچ پیشرفتی حاصل نشد. حماس که تلاش دارد نیروهای باقی‌مانده‌اش در غزه را حفظ کند، خواستار تضمینی است که توافق منجر به پایان جنگ شود. در مقابل، اسرائیل که همچنان هدف حذف حماس از غزه را دنبال می‌کند، می‌خواهد حق ازسرگیری جنگ را برای خود محفوظ نگه دارد.

ترامپ حالا گفته که انتظار دارد این هفته توافق آتش‌بس حاصل شود.

این می‌تواند فرصتی برای جشن مشترک ترامپ و نتانیاهو باشد، چرا که نخست‌وزیر اسرائیل قصد دارد تا روز پنج‌شنبه در واشنگتن بماند. پس از دیدار صبح سه‌شنبه با معاون رئیس‌جمهور، جی‌دی ونس، او قرار است با مایک جانسون، رئیس مجلس نمایندگان دیدار کند و بعدازظهر برای دیداری دیگر به کاخ سفید بازگردد.

در کنگره، حمایت جمهوری‌خواهان از نتانیاهو و شیوه جنگش در غزه حتی قوی‌تر است. این حمایت شامل تصمیم پرخطر اسرائیل برای نابودی سایت‌های هسته‌ای ایران نیز می‌شود.

برخی جمهوری‌خواهان که فکر می‌کنند اکنون زمان مناسبی برای توافق با ایران نیست – برخلاف تأکید مجدد ترامپ بر توافق – احتمالاً سخنانی خواهند گفت که برای نتانیاهو خوشایند است.

در تحلیلی پیش از ضیافت شام کاخ سفید، جان بولتون، مشاور سابق امنیت ملی ترامپ و از مخالفان سرسخت ایران، گفت برخلاف ترامپ، نتانیاهو درک می‌کند که تضعیف رژیم ایران کافی نیست. «اسرائیل به دنبال تغییر رژیم در ایران است،» او گفت، ابتدا از طریق «تشویق اپوزیسیون داخلی برای اقدام علیه آیت‌الله‌ها.»

در واقع، وقتی دوشنبه از نتانیاهو درباره تغییر رژیم در ایران پرسیده شد، گفت: «فکر می‌کنم این موضوع به مردم ایران بستگی دارد.»

چه چشم‌اندازی برای غزه؟

نتانیاهو دوشنبه در کاخ سفید، درباره موضوع جابجایی جمعیت بیش از دو میلیون نفری غزه، نقطه اختلاف دیگری با ترامپ را فاش کرد.

نتانیاهو گفت: «رئیس‌جمهور ترامپ دیدگاهی درخشان دارد، به نام انتخاب آزاد.» او در مورد جابجایی جمعیت گفت: «اگر مردم بخواهند بمانند، می‌توانند بمانند.» یا می‌توانند کشور دیگری را برای مهاجرت انتخاب کنند. او افزود که اسرائیل و آمریکا «به توافق با چند کشور برای پذیرش فلسطینیان آواره نزدیک شده‌اند.»

در همان زمان، در داخل اسرائیل، مقامات مشغول بررسی طرحی برای محصور کردن جمعیت غزه در شهری موسوم به «شهر بشردوستانه» هستند که بر ویرانه‌های رفح ساخته خواهد شد – پیشنهادی از سوی وزیر دفاع اسرائیل، اسرائیل کاتز.

نتانیاهو گفت که ترامپ را به دلیل تلاش‌هایش برای صلح خاورمیانه از طریق توافق‌نامه‌های ابراهیم برای جایزه صلح نوبل نامزد کرده است؛ توافق‌هایی که روابط اسرائیل با برخی همسایگان عرب را عادی کرده است.

او گفت که انتظار دارد این توافق‌نامه‌ها الگویی برای پیشرفت بیشتر در روابط منطقه‌ای باشد. گزارش شده که روابط اسرائیل با سوریه در منوی گفت‌وگوهای ضیافت شام بوده، در حالی که عادی‌سازی روابط با عربستان سعودی همچنان جایزه اصلی و در دست‌نیافته باقی مانده است.

اما نتانیاهو درباره موضوع ایجاد کشور آینده فلسطین – که از دید بسیاری کلید اصلی صلح جامع منطقه‌ای است – اظهاراتی کرد که احتمالاً برای بسیاری از رهبران عرب از جمله سعودی‌ها خوشایند نخواهد بود.

او گفت فلسطینی‌ها پیش‌تر یک کشور داشتند، «کشور حماس در غزه، و ببینید چه کردند.» سپس افزود که کشورش فقط صلحی را می‌پذیرد که بر اساس کشوری باشد که «امنیت – امنیت قدرت حاکم – همواره در دستان ما باقی بماند.»

او اذعان کرد که برخی خواهند گفت: «این یک کشور کامل نیست، کشور نیست،» و افزود: «برای ما مهم نیست... این دیگر تکرار نخواهد شد.»